Illusjonar...

Rare greier, dette her. Eigentleg skulle Leo og eg ha vore i Wien no. Med fotoapparat om halsen og notisblokk i handa, vilt knipsande rundt på Heeresgeschichtliches Museum som to japanske turistar på ein sommardag i Geiranger. Me skulle møtt dyktige konservatorar, fingra med dei romantiske gitarane til Johann Stauffer og kjærteikna rettvaksne granlegger i Valle de Fiemme. Planen var også å møte kurator Tomas Lazar frå nasjonalmuseet i Slovenia som har forska på dei sivile utgåvene av Girardoniriflene. Fire av desse våpna er framleis tekne vare på og viser kor viktige dei kraftige luftriflene var i perioden   e t t e r   at våpentypen vart teken ut av aktiv teneste i 1801. Hadde designet vore ein flopp, hadde aldri Josef Schembor, Johann Baptist Missillieur, Johann Contriner og fleire andre framståande børsemakarar laga så forseggjorte rifler av denne typen som dei gjorde. Men det gjorde dei. Og her står me, med ein kalender der det står «Italia, veke 19.» på. Ein illusjon på papir.

Likevel, sjølv om me ikkje får køyrd nasene våre nedi dette spanande materialet nett no, så har me ikkje gitt oss for det: Det er noko med det å vere koronapappa. Du vert litt tjukkare i skinnet og betre til å finne alternative løysingar: Bøker kan vere tingen.  Takk for at me har Gunhild på biblioteket på Maihaugen. Ho er super. I dag tidleg sende eg henne ei stygglang liste med titlar på bøker og artiklar frå Wien som ho finkjemmer i databaser over heile verda. Sjølv om mange av biblioteka er stengt for tida, er det von i hangande snøre. Gunhild gjev ikkje opp. Og lat oss sjå fakta i augo: Snøret er eit av dei få tinga det faktisk er von i, sjølv når det heng beint ned.

På den andre sida av landet, i ein liten verkstad ved munningen av ein vestlandsfjord, er det intensiv aktivitet: Nett som kjøttmeisen er stipendiaten og katten komen i vårmodus, dvs. at dei startar dagen lengje før seks og det for full musikk.  Me har fått til det utrulege, synest eg. No har eg av ressursrelaterte prioriteringsomsyn naturleg nok overlate det musikalske til katten og konsentrert meg om framdrifta på skjeftet, men sist veke vart me ferdige med løpshempene: Dette er små «øyre» på undersida av løpet som har eit hol gjennom seg. Gjennom dette holet går ein stift som bind skjefte og løp saman på tvers, nett som ein plugg i ein IKEA-stol. Hempene sit i koniske svalehalespor som eg tek ut med trekantfila mi, og her er det hundredelar som gjeld. Undersida av fila har eg slipt blank på slipesteinen (Takk, kjære Tormek) slik at fila har ei «trygg» side eg kan leggje attåt flata mi og ta ei side i slengen:

Den andre delen filar eg ut av eit stykke stål og passar han inn i sporet mitt, før eg filer flatene plane. Det er tre av desse hempene, så det vart seine kveldar sist veke. Eg vonar Bartholomeus hadde like lyse vårkveldar som eg, for dette arbeidet krev gode auge:

Å bore holet for stiftane er heller ikkje nokon enkel jobb. Holet må treffe midt i hempa, og det skal skje tre gongar på rad medan løpet ligg perfekt i skjeftet. Løysinga er å bore holet med skjeftet på, og då må eg spenne opp heile systemet frå låskasse til munning slik at eg kan setje skjeftet på når eg har funne rett posisjon for boren. Stålklossar med tynne pappstykke i bakkant fungerar som endestopp og forhindrar at løpet kan flytte seg bakover:

Spiralboren er berre 1,9mm tjukk og oppfører seg som ein trettenåring i mattetimen: Han har lyst til å spore av for den minste ting, så her må eg halde tunga  beint i munnen:

To av tre hemper går bra. På den tredje miste boren min fokus (legg merke til at her legg stipendiaten elegant skulda på boren og framstår som uskuldig ) og skar til sides. Heldigvis raste han ikkje inn i  løpet, men nedover i hempa. Problemet vart løyst ved å bruke sølvlodd, tette holet og bore ut på nytt. Girardoni hadde ikkje tilgong til moderne sveisemetodar, så eg får halde fingrane borte frå TIG-apparatet mitt eg også. På tjue centimeters avstand ser det ut til at eg har gjort ein perfekt jobb, men det er nok ein illusjon. Arthur i England sa ein gong til meg: «You are not a barrel maker until you screw up a barrel and still can make a good barrel out of it.»  Vakkert sagt. Eg smakar litt på den der og hugsar korleis museumsrifla i Suhl såg ut: Franz Colli eller ein av sveinane hans var litt uheldig, han også: Den eine boringa sneia nemleg undersida av løpet og forårsaka sikkert kreativ banning på klingande italiensk i ein fuktig kjellar i Penzinger Strasse nummer 27.  Slikt gjev trøyst. Visse ting er alltid vanskelege, uansett. Heldigvis er slike bommertar usynlege når rifla er ferdig.   Og vår venn Ivar Aasen hadde, som elles alltid, rett:

 «Den Sida, som snur ut, er no den, som alle sjaa,

og det som er inn under, det ser no ingen paa."

   («Høgferd», 1863)

Det er berre å trekkje pusten godt og gå friskt vidare:

Neste punkt på tapetet vert å felle ut spora for hempene innvendig i stokken ved bruk av merkefarge, stemmejern og min venn sminkekosten:

Dette arbeidet går temmeleg radig, men så er det tid for å planleggje detaljane i skjeftearkitekturen:

Ordet «skjeftearkitektur» høyrest kanskje litt akademisk og flåsete ut, og det er det faktisk. Likevel, det er forbaska komplisert, sjølv om grunntanken er rein, enkel og edel: Alle linjer skal peike framover. For å få til det, må vi jukse litt. Faktisk ganske mykje. Sjå på biletet under:

Undersida av skjeftet, mellom avtrekkjarbøyle og låsplate, kva form har det? Ser det ikkje rundt ut?

Feil. Det er flatt. Augo våre vert lurt, fordi partiet framfor og partiet bak er rundt. Men det er ein stygg illusjon. Rart, ikkje sant? Og det må vere slik, elles vert skjeftet for tjukt og klumpete. Området rundt låsen kjem elles til å sjå ut som ein gullhamster med fulle kinnposar. I denne stramt redigerte handverkstangoen er eg nøydd til å følgje linjene til låseplata over. Det er desse linjene  som avgjer kor eg må rette fila.

På same måte styrer forma på låsplata også konturane på panelet rundt. Ei halvflat skjølpe hjelper meg her rundt kurvene. Eit feilgrep eller overskjering av randa, så hjelper det korkje med lim eller gråt. Her er det ein ting som hjelper: Tolmod. Følgje linjene. Steg for steg.

Etter nokre timar murrar det i magen. Eg gler meg til ei brødskive og tek turen opp på kjøkenet. Oppe i matskapet ser eg det eg har lengta og fantasert etter heilt sidan havregrauten til frukost:  Nugattiboksen. Han er stor. Han er raud. Han er vakker. Familiepakning. Kjøpt på Spar i går. Eg strekkjer dei sprukne, såre hendene mine mot den trufaste venen min. Omfamnar han. Men nei. O sorg. Boksen er tom.  Berre ein liten, ynkeleg lysebrun klatt att i det eine hjørnet. Med litt smør og ein brødsmule på. Korleis kan dette ha skjedd? 

 Nei. Ting er ikkje alltid  slik dei ser ut som. Slik er det berre. "It's the price you pay for rock and roll...."